امروزه در هیچ یک از کشورهای جهان نمی توان شهر بزرگی یافت
که در آن برای پیشگیری و مبارزه با آتش تشکیلات آتش نشانی
و ایمنی وجود نداشته باشد .
دو سئوال اساسی در این زمینه مطرح می باشد که عبارتند از :
1-
چه انگیزه ای یا عاملی موجب تشکیل و توسعه سازمان آتش
نشانی شده است .
2-
چرا کشورهای صنعتی پیشرفته توجه بیشتری به تشکیلات آتش
نشانی داشته و همواره در صدد تکمیل همه جانبه این موسسه
خدماتی بر آمده اند . در واقع سازمان آتش نشانی و خدمات
ایمنی با حفاظت و صیانت از سرمایه های ملی در برابر آتش
سوزی و حوادث می تواند نقش مهمی را در توسعه اقتصادی کشور
داشته باشد . بطور کلی قبل از آنکه بشر به آتش دسترسی پیدا
کرده و از آن استفاده کند آثار و خطرات و آن را مشاهده کرد
بعنوان مثال زمانی که در اثر اصابت صاعقه جنگل دچار آتش
سوزی می شد ، بشر اولیه مشاهده کرد که در نتیجه آتش نور و
حرارت تولید می شود از طریق مرگ حیوانات مختلف که در
محاصره آتش قرار گرفتند و حوادث دیگر مواردی بود که خطرات
آتش از بدو پیدایش آن ثابت کرد ، بطور دقیق مشخص نیست که
انسان از چه تاریخی به آتش دست یافت . یکی از قدیمی ترین
نشانه ها در این خصوص در سال 1919 در غار شوکتین بدست آمده
، استخوانهای سوخته که در این غار واقع در نزدیکی چین بدست
آمد ثابت می کند انسان چگونگی استفاده از آتش را می دانسته
است نشانه های دیگر نیز مانند غار کشف شده در دوردونی
فرانسه که بقایای کوره ها و اجاقهای این غار نشان می دهد
که هزاران سال قبل آتش مورد استفاده قرار می گرفت .
به هر ترتیب انسان به آتش دست یافت و از آن استفاده کرد و
علاوه بر رفاه و آسایش حاصل از استفاده آن مانند نجات از
تاریکی و سرما ، پخت و پز ، دور ساختن حیوانات وحشی و غیره
به پیشرفت مهمی نظیر ، ابزار سازی ، سفالگری وذوب فلزات
نیز نائل شد .
شهرهایی چون لندن ، توکیو ، نیویورک ، شیکاگو ، بالتیمور ،
هامبورگ ، سانفرانسیسکو هنوز خاطره حریقهای و حشت آور خود
را از یاد نبرده اند . حریقهایی که هر یک از این شهرها را
در معرض انهدام و نابودی کامل قرار داد و هنوز پس از گذشت
سالها به عنوان یک فاجعه بزرگ از آن یاد می شود .
پس از آتش سوزی لندن ، زندانهای انگلیس مدتها مملو از
بدهکارانی بود که تمام دارائی خود را در این حریق از دست
داده ورشکست شده بودند و شاید تنها راه حلی که به نظر
میرسید ابداع بیمه آتش سوزی بود . بدین ترتیب خسارت ناشی
از حریقهای احتمالی بین گروه کثیری تقسیم شده و در نتیجه
از ورشکست شدن افراد جلوگیری می شد . اقدام به تاسیس بیمه
آتش سوزی به مفهوم امروزی برای نخستین بار در 3 دسامبر
1591 در شهر هامبورگ آلمان صورت گرفت این موسسه صندوق آتش
سوزی هامبورگ نام داشت .
در انگلستان بعد از حریق بزرگ لندن ، شرکتهای بیمه بشکلهای
مختلف درخصوص پیشگیری و اطفاء حریق شروع به فعالیت کردند .
حریقهای بعدی شرکتهای بیمه را در معرض خطر قرار داد .
بهمین دلیل در سال 1833 در لندن از ادغام واحدهای آتش
نشانی چند شرکت بیمه سازمان واحدی بنام بنگاه ماشینهای آتش
نشانی اندن تاسیس شد . این موسسه 80 نفر آتش نشان
تمام وقت در ختیار داشت که در 13 ایستگاه آتش نشانی خدمت
می کردند و در همین سالها نخستین تلمبه های بخار آتش نشانی
اختراع شد .
معرفی
آتش نشان صنعتی کسی است که بتواند از عهده شناسایی حریق ها
و روش های اطفاء و بکارگیری مواد آتش نشانی مناسب در
ارتباط با نوع حریق و امحاء مواد مضره و امدادرسانی و تهیه
گزارش از آتش سوزی و پیگیری از کلیه حوادث غیرمترقبه
برآید.
نمونه وظایف
1. شناسایی اصول بکارگیری روش اطفاء حریق مناسب در ارتباط
با نوع آتش
2. توانایی دریافت پیام و انتقال آن جهت اقدامات لازم
3. آشنایی با وسایل پیام رسانی
4. آشنایی با علائم اخباری دستی آتش نشانی (تابلو آلارم
اشارات خاص) و بلندگو
5. شناخت بی سیم و کاربرد آن و رمزهای مربوطه
6. آشنایی با رادیو و پیام های مربوطه
7. شناسایی اصول دریافت پیام و انتقال آن جهت اقدامات لازم
8. آشنایی با مفهوم سوخت و ساز زنجیری (خوسوزی)
9. شناسایی اصول تشخیص عوامل بروز آتش (مثلث آتش)
10. توانایی بکارگیری روش های اطفاء حریق مناسب در ارتباط
با نوع آتش
11. آشنایی با مواد اطفاء حریق و انواع آن
12. آشنایی با آب و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آن در
ارتباط با اطفاء حریق
13. شناخت منافع و مضرات آب در اطفاء حریق
14. شناخت پودرهای شیمیایی آتش نشانی و انواع آن
15. توانایی طبقه بندی آتش
16. آشنایی با مفهوم آتش و انواع آن بر حسب نوع ماده
سوختنی جامدات- مایعات- (چوب و غیرچوب، سنگین)،مایعات (چوب
و غیرچوب، سنگین تر از آب)
الکتریکی ،مواد منفجره و فلزات ،گازها (صنعتی و عام
المصرف)
17. شناسایی اصول طبقه بندی آتش
18. توانایی تشخیص عوامل بروز آتش (مثلث آتش)
19. آشنایی با عوامل بروز آتش،اکسیژن ،حرارت ،مواد قابل
اشتعال، نقطه شعله زنی، شعله وری و انفجار
20. توانایی دریافت پیام و انتقال آن جهت اقدامات لازم
21. توانایی هماهنگی با گروه آتش نشان
22. توانایی رسیدن به محل آتش سوزی با وسایل نقلیه آتش
سوزی (در حد زمان)
23. توانایی اطفاء حریق با روش سرد کردن
24. توانایی تشخیص محل مناسب معبر و باز کردن معبر جهت
عملیات آتش نشانی و نجات 25. توانایی بی اثر کردن مواد
زیان آور شیمیایی بعد از عملیات آتش نشانی
26. توانایی خارج کردن مصدومین از حادثه
27. توانایی امدادرسانی به مصدومین حادثه با توجه به نوع
صدمه
28. توانایی امدادرسانی به حوادث غیر مترقبه (سیل، زلزله،
جنگ و طوفان و رعد و برق)
29. توانایی برقراری ارتباط با واحدهای مختلف
30. توانایی اجرای مقررات و آئین نامه های شغلی
31. توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت اصول نکات ایمنی و
حفاظتی و بهداشت کار
32. توانایی تهیه گزارش آتش سوزی
ابزار و وسایل
1. وسایل کمک آموزشی
2. وسایل پیام رسانی
3. جعبه کمک های اولیه
4. کلاه ایمنی
5. لباس
6. دستکش
7. عینک
8. کفش ایمنی
9. مواد اطفاء حریق
شرایط ارتقاء شغل
دقت، سرعت، تجربه و رعایت نکات ایمنی و حفاظتی از مهمترین
مسائلی هستند که برای ارتقاء شغلی یک آتش نشان صنعتی نیاز
است
ویژگی های شخصیتی
اگر نخواهیم ویژگی های شخصیتی و جسمی این شغل را برای شما
شرح دهیم مطمئنیم که خود شما این توانایی را دارید که این
نکته را درک کنید که این شغل بسیار پر خطر و مسئولیت آور
است.
احساس مسئولیت، ریسک و خطرپذیری بالا، توانایی های کامل و
آمادگی بالای جسمانی، آموزش های مستمر و ابتکار و خلاقیت
در کنار احتیاط و عقلانیت بخشی از این شغل مهم است.
این شغل اعصاب راحت و دقت بالایی را می خواهد تا فرد
بتواند در مقابل خسارت های وارده، حجم زیان ها را کاهش یا
از وقوع خسارت های احتمالی جلوگیری نماید.
مهم ترین وظایف سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی را می توان
موارد زیر دانست:
ـ ارتباط و همکاری و هماهنگی و مشورت با مراکز علمی،
نظامی، پزشکی و سایر سازمان ها و اشخاص مربوط.
ـ تعیین صلاحیت فنی و امکانات شرکت های خصوصی و دولتی با
عنوان های مختلف اعم از طرح ایمنی یا شارژ کننده و فروشنده
و سازنده ماشین ها، قطعات، ادوات و تجهیزات مختلف مربوط به
امور ایمنی و نجات و آتش نشانی در سطح جامعه.
ـ اشاعه و به کارگیری رشته های ورزشی بین کارکنان سازمان
مخصوصاً نیروهای عملیات به منظور تقویت و آمادگی جسمانی و
بالا بردن روحیه افراد که لازمه این حرفه است.
امید به زندگی در آتش نشانان
امید به زندگی در حرفه آتش نشانی در مقایسه با امید به
زندگی سایر افراد کشور فاصله قابل توجهی داشته ، به طوری
که با توجه به بررسی های به عمل آمده امید به زندگی در
سازمان آتش نشانی تهران 53 سال و در کشور 71 سال اعلام شده
است.
سازمان های آتش نشانی با هدف اصلی نجات جان و اموال انسان
ها تشکیل شده اند بنابراین یک آتش نشان قادر است در بحرانی
ترین شرایط محیطی و زیان آور ترین شرایط کاری به یاری
حادثه دیدگان بشتابد.
با توجه به آمارهای حریق و حوادث ، تعداد مصدومین و فوت
شدگان ماموران آتش نشان در طی سالیان اخیر نگران کننده است
چرا که آتش نشانان در محیط های پر مخاطره آمیز و از جمله
انفجارات به امداد رسانی و عملیات می پردازند ، لذا آسیب
پذیری آنان در حد بالایی است.
علاوه بر این ، عوارض و مخاطرات شغلی در حرفه آتش نشانی با
بروز و تشدید انواع بیماری های جسمی و روانی جلوه می کند.
بر این اساس مهم ترین وظیفه آتش نشانان شامل آماده باش
شبانه روزی برای شرکت در حوادثی که جان انسان در خطر باشد،
انجام عملیات نجات و امداد در حوادثی که جان حیوانی در خطر
باشد، شرکت فعال در حوادث طبیعی به منظور یاری رساندن به
هموطنان، اداره کردن و مهار آتش سوزی ها در صنایع و اماکن
مختلف، بررسی علل حریق و حوادث در شرایط محیطی متفاوت و
همراه با مخاطرات گوناگون می شود.
به این ترتیب آتش نشانان در هر ماموریت به طور معمول در
معرض چندین عوارض از جمله عوارض ناشی از استرس رانندگی و
ترافیک ، عوارض ناشی از اثرات دود و گازهای سمی در محل های
عملیات، عوارض ناشی از صدای آژیر، بلندگو و نور چراغ
گردان، عوارض ناشی از ترشح هورمون های دفاعی و آمادگی بدن
در برابر حوادث، اثرات ناشی از حرارت در محل حریق، عوارض
ناشی از تماس یا جذب مواد شیمیایی از طریق پوست، عوارض
ناشی از صدمات فیزیکی در حین انجام وظیفه، عوارض ناشی از
دریافت پرتوهای یونساز و تشعشعات رادیواکتیویته قرار می
گیرند.
علاوه بر این ، آتش نشانان در هنگام انجام عملیات نجات و
امداد در معرض عوارضی نظیر رویت صحنه های دلخراش و تألم
آور، عوارض ناشی از وقوع انفجار در صحنه حادثه، عوارض ناشی
از مسائل ارگونومی وسایل و تجهیزات و ماشین آلات، عوارض
ناشی از انجام خدمت به صورت شیفتی، عوارض ناشی از عدم
تغذیه صحیح و متناسب با حرفه، عوارض ناشی از استرس پس از
حادثه، عوارض ناشی از کارکردن در محیط های آلوده، عوارض
ناشی از کارکردن در محیط های مرطوب نیز قرار می گیرند.
براساس آمار سال های 76 تا 81 در رابطه با خسارات جانی و
مصدومین ناشی از شرکت در عملیات آتش نشانی، بیشترین مصدوم
ناشی از شرکت در عملیات حریق و نجات مربوط به سال 81 با
تعداد 63 مصدوم حریق و 12 مصدوم نجات بوده است.
بنابراین گزارش ، وجود فاکتورهایی شامل سرو صدا ، محیط
عفونت زا و آلوده ، مواد شیمیایی و گازهای سمی ، مواد
رادیواکتیو ، کار در محیط غیر متعارف (کم نور وپر نور) ،
وجود ذرات معلق در هوا ، کار در شرایط جوی نامساعد ، کار
در ارتفاع ، ریزش و برخورد اجسام خارجی ، انفجار ، خطر برق
، سطوح شیب دار و لغزنده ، کار در فضای مسدود و غیر
متعارف، کار در اعماق، کار در محیط های با حرارت بالا ،
جابجا کردن قطعات سنگین ، کار در فضای باز ، کار در محیط
های مرطوب، کار در محیط های متعفن و نامطبوع ، کار در
شرایط روحی نامساعد از مهم ترین عواملی است که شرایط محیط
کار آتش نشانان را از حالت عادی خارج می کند.
بر این اساس ، مقایسه فاکتورها و عوامل زیان آور در محیط
کار با شرایط ویژه شغل آتش نشانی گواه آن است که کلیه
فاکتورها و عوامل مذکور در حرفه آتش نشانی وجود داشته ضمن
اینکه فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد که در قوانین موضوعه
لحاظ نشده است لذا یک آتش نشان در هر حادثه حداقل 10 مورد
از عوامل زیان آور را لمس می کند همچنین آتش نشان در طول
خدمت با تمامی فاکتورهای زیان آور در صحنه های عملیات و
امداد رسانی مواجه است.
به گزارش مهر ، اگرچه حرفه آتش نشانی از مشاغل سخت و زیان
آور است اما با مقایسه شرایط حرفه ای شغل آتش نشانی در
کشورمان با دیگر کشورهای پیشرفته دنیا، متاسفانه در ایران
به اندازه کافی به فراهم آوردن امکانات و شرایط اقتصادی و
روحی مساعد برای آتش نشانان تاکنون توجه ویژه ای نشده و
این در حالی است که در کشورهای مترقی شغل آتش نشانی در
زمره مشاغل
At High Risk
محسوب می شود.
شواهد و قرائن موجود مبین فداکاری و رشادت آتش نشانان در
عالیترین سطوح انسانی و امدادی بوده و آتش نشانان جلوه های
ایثار و از خود گذشتگی هستند.
به همین لحاظ ، تلاش در جهت ارتقاء سطح بهداشت حرفه ای آتش
نشانان با مشارکت نهادهای مرتبط ، کارشناسان و متخصصان و
به ویژه مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت ضروری به نظر می
رسد.
روز آتش نشان
هفتم مهرماه به نام «آتش نشانی و ایمنی» نامگذاری شده است.
هدف از نامگذارى این روز به عنوان روز ملى ایمنى و آتش
نشانى، تبدیل ایمنى در کشور به یک فرهنگ میباشد. در کشور
ما بیش از
۱۶۰
سال از تأسیس اولین ایستگاه آتش نشانی در شهر تبریز به سال
۱۲۲۱
شمسی و نزدیک به هشتاد سال از تأسیس آتش نشانی پایتخت می
گذرد.
پس از انقلاب اسلامی، با انحلال سازمان دفاع غیر نظامی،
فلسفه وجودی آتش نشانی های کشور توسط بندهای
۱۴
و
۲۰
ماده
۵۵
قانون شهرداری تعریف گشت و از همین رو سازمان های آتش
نشانی زیر مجموعه شهرداری ها قلمداد می شوند. بر اساس این
قانون شهرداری ها ملزم هستند، برای حفظ شهرها از خطر سیل و
حریق و دیگر مخاطرات تدابیر مؤثری اتخاذ نمایند.
نظر به اینکه کشور ما یک کشور حادثه خیز می باشد و از چهل
حادثه طبیعی شناخته شده، سی مورد آن در ایران امکان وقوع
دارد، توجه به بحث ایمنی همچنین تهیه و تدوین ضوابط و
مقررات ایمنی، امریست ضروری.
شرح وظایف دفاتر حراست سازمان آتش نشانی
1- پیشگیری، کشف، شناسائی، خنثی سازی کلیه فعالیتهای ضد
نظام و انجام ماموریتها، به منظور حفظ و صیانت از سازمان
آتش نشانی تهران از طریق قانونی در چارچوب اهداف کلی،
اجرای سیاستها و قوانین مصوب امنیتی کشور.
2- نظارت بر حسن اجرای بخشنامه ها، دستورالعمل ها، تدابیر
و سیاستهای کلان سازمان.
3- نظارت بر حسن انجام وظایف معاونتها ، مدیران مناطق پنج
گانه و ایستگاه های عملیاتی سازمان.
4- نظارت بر حسن انجام وظائف کارکنان سازمان.
5- رسیدگی به تجمعات و اعتراضات و تحرکات کارکنان و
حرکتهای مرتبط با سازمان.
6- شناسائی و رسیدگی به جرائم و تخلفات امنیتی کارکنان از
طریق سلسله مراتب اداری.
7- جمع آوری اخبار و اطلاعات، بررسی، طبقه بندی و ارجاع به
مبادی ذیربط حسب اولویت موضوع.
8- ارائه گزارشات تحلیلی از فرایند امور سازمان.
9- تهیه مستندات و گزارشات مصور و رسانه ای از تخلفات
آشکار و پنهان.
10- شناسائی عوامل و مسائل بحران ساز و مجاری بروز
نارضایتی مردمی.
11- ارائه پیشنهادات و راهکارهای مناسب درجهت اصلاح روند
امورات جاری بمنظور رعایت صرفه و صلاح سازمان.
12- اقدامات پیشگیرانه از وقوع تخلفات در سطح حوزه مأموریت
سازمان.
13- کشف هر گونه اختلاس، ارتشاء، تخلف و تبانی در محیط و
دریافت گزارشات حضوری.
14- کشف و شناسائی هر گونه فعل و یا ترک فعل که منجر به
تضییع حقوق شهری و شهروندی (ارتشاء-جعل-تبانی و...)
میگردد.
15- شناسائی نقاط آسیب، تهدید پذیر و ارائه راهکار مناسب
جهت اطلاع رسانی به سلسله مراتب اداری.
16- شناسائی و رسیدگی به جرائم و تخلفات امنیتی کارکنان از
طریق سلسله مراتب اداری.
17- جمع آوری کلیه اخبار از سطح سازمان و ارزیابی صحت و
سقم آنها.
ارکان سازمان آتش نشانی بر اساس اساسنامه
ارکان سازمان عبارتند از :
الف : شورای سازمان
ب : هئیت مدیره
ج : مدیر عامل
د : حسابرس ( بازرس )
شورای سازمان مرکب از پنج نفر به شرح ذیل خواهد بود
الف : شهردار به عنوان ریاست شورا
ب : معاونت فنی و خدماتی شهری شهرداری
ج : سه نفر کارشناس به پیشنهاد شهردار و تایید وزارت کشور
گوشه ای از اظهارات یک آتش نشان عزیز:
از پس اجساد سوخته، خانه های ویران و مردم خاکستر نشین یک
لبخند که زنده بودن و آرامش را بشارت دهد، برای ما کافی
است. بوی آب و آتش می دهیم و اضطراب لحظه ای را در جدال با
مرگ لمس کرده ایم. سوگند من گواه معتبر عشقم به مردم است و
آن چه نشانی از زندگی دهد: «به پیشگاه خدای بزرگ و عدالت
اجتماعی سوگند یاد می کنم تا پای جان بدون در نظر گرفتن
نژاد و مذهب از جان و مال مردم حفاظت و حراست نمایم.»
7 مهر روز آتش نشانی گرامی باد .
|