شهر کتاب میزبان همایش شعر نو فارسی و اسپانیایی

      همایش شعر نو فارسی و اسپانیایی با بزرگداشت نیما یوشیج و خوان رامون خیمنس، سال آینده در ایران و اسپانیا برگزار می‌شود.

 

به گزارش لیزنا، علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب، با اعلام این خبر از دستاوردهای سفر فرهنگی هیات ایرانی به اسپانیا  سخن گفت: در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، ششم و هفتم آبان همایش سعدی و سروانتس در دانشگاه کمپلوتنسه مادرید برگزار شد که با استقبال بسیار خوب اسپانیایی‌ها همراه بود.

 

محمدخانی گفت: در این سفر ضمن شرکت در همایش سعدی و سروانتس، دیدارها و گفت‌وگوهایی با مدیران دانشگاه‌های اسپانیا و برخی از نهادهای ادبی و نویسندگان و شاعران اسپانیا داشتیم و با ارائه‌ی پیشنهادهایی برای همکاری‌های فرهنگی و ادبی در سال آینده، فعالیت‌های ادبی میان دو کشور گسترش می‌یابد.

 

وی اضافه کرد: قرار شد که در سال ۱۳۹۴ همایش شعر نو فارسی و اسپانیایی با بزرگداشت نیما یوشیج ـ پدر شعر نو فارسی ـ و خوان رامون خیمنس ـ پدر شعر نو اسپانیایی ـ در شهر کتاب و دانشگاه کمپلوتنسه مادرید برگزار شود و تحولات ادبی دو کشور در حوزه‌ی شعر نو در صد سال اخیر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن تبیین شود.

 

محمدخانی افزود: خوان رامون خیمنس، پدر شعر نو اسپانیایی، همزمان با دوره‌ی نیما یوشیج می‌زیست و همان‌گونه که شعر نو با نام نیما یوشیج پیوند خورده است شعر نو و ناب اسپانیایی با نام خیمنس پیوند یافته و یکی از برجسته‌ترین خدمات وی به شعر مدرن، ایده‌ی «شعر ناب» بود که عشق و شعر و دنیای شاعرانه تا آخرین لحظه‌های مرگ او را رها نکرد. توجه مدام خیمنس به شعر ناب، لطف و ظرافت غزل‌های عاری از شایبه و اشعار نافذ و پر عمقش، او را پیشوای شاعران نسل جوان اسپانیا و در واقع بنیان‌گذار شعر نو ساخت.

 

معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب اظهار داشت: ما باید در معرفی ادبیات معاصر فارسی بیشتر تلاش کنیم و متاسفانه در جهان اسپانیایی زبان با شعر نو فارسی چندان آشنایی وجود ندارد و برگزاری این همایش می‌تواند در معرفی و ترجمه‌ی شعر نو فارسی موثر شود.

 

محمدخانی به دیگر برنامه‌های سفر فرهنگی هیات ایرانی اشاره کرد و گفت: از چند دانشگاه در مادرید دیدار داشتیم و در دانشگاه آلکالا د انارس که زادگاه سروانتس است و هر ساله در این شهر و دانشگاه جایزه‌ی ادبی سروانتس اهدا می‌شود حضور پیدا کرده و با دیدار و گفت ‌وگو با مسئولان این دانشگاه، با فعالیت‌های فرهنگی و علمی آن آشنا و درباره‌ی جزئیات جایزه‌ی ادبی سروانتس بحث و گفت‌وگو داشتیم.

 

وی اضافه کرد: همچنین با برخی از نویسندگان اسپانیایی مانند الویرا لیندو، که آثار او به فارسی نیز ترجمه شده است، دیدار و برای سفر به ایران از او دعوت بعمل آمد. همچنین در هفته‌ی آخر آبان ماه نمایندگان چهار دانشگاه شهر مادرید برای گفت‌وگوهای علمی و فرهنگی به ایران می‌آیند و قرار است با همکاری رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا، سالانه سه نویسنده و شاعر و پژوهشگر از ایران به اسپانیا بروند و متقابلا سه  نفر از اسپانیا به ایران بیایند تا زمینه‌های شناخت بیشتر از فرهنگ و ادبیات دو کشور فراهم شود.

روز فرهنگ عمومی

فرهنگ تعیین کننده چگونگی تفکر و احساس اعضای جامعه است. فرهنگ راهنمای اعمال انسانها و معرف جهان بینی های آنها در زندگی است. فرهنگ عمومی به معنای فرهنگ غالب و گسترده ای است که در میان عموم جامعه رواج و رسوخ دارد و حوزه ای از عقاید، ارزشها، جلوه های احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیر رسمی از آن حمایت می کند و فراتر از گروهها و اقشار خاص در کلیت جامعه مورد قبول است. بر این اساس فرهنگ عمومی از سه حوزه اصلی ارزشها، عقاید، باورها و هنجارها تشکیل یافته است.
در کشور ایران به دلیل اهمیت خاصی که به این موضوع داده می شود روز۱۴ آبان به نام روز فرهنگ عمومی نام گذاری شده است و این امر ضرورت توجه به این مفهوم و بررسی آن را بیان می کند. در مقاله حاضر ضمن تعریف فرهنگ و فرهنگ عمومی، ضرورت توجه به آن در کشور ایران و فرهنگ عمومی جامعه اسلامی از منظر جامعه شناختی مورد بررسی قرار می گیرد.

ابعاد و دامنه مفهومی که به عنوان “فرهنگ” می شناسیم، آنقدر عمیق و وسیع است که مشکل می توان آن را در قالب تعریفی مشخص و محدود گنجانید. با مراجعه به بحثهای جامعه شناسان و صدها توصیف و تعریف از “فرهنگ” بطور کلی می توان دریافت که از ارزشها و اعتقادات و باورها گرفته، تا منش و خصایل و هنجارها و ادبیات و هنر و معماری، آیین ها و افسانه و اسطوره همگی ذیل مجموعه فرهنگ می گنجد. مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی یکی از کم تعریف پذیرترین مفاهیم است که گاه برخی آن را پدیده ای انسانی دانسته اند که همه پدیده های انسانی را در برگرفته و در مقابل طبیعت قرارش داده اند و گاه نیز صرفا شامل بقایایی به حساب آورده اند که شامل همه چیزهایی می شود که نمی توان آنها را در مفاهیم سیاست، اقتصاد و دین جای داد. برخی از مولفان امروزی نیز برآنند تا فرهنگ را یک بعد همیشه حاضر از زندگی اجتماعی افراد بدانند.
فرهنگ در واقع در چهار راه اندیشه و احساس قرار گرفته و آن را باید در حوزه اجتماعی، معادلی دانست برای نظام روانی احساسی که به غرایز ساختار می دهد. بازنمایی و جهان بینی را برای ما ممکن می کند و میان امر واقعی و امر خیالی از میان نمادها، اسطوره ها، هنجارها، آرمان ها و ایدئولوژیها رابطه ایجاد می کند. به بیان ساده، فرهنگ، یک پدیده اجتماعی است که از سویی در تلاش انسانها برای پاسخگویی به نیازهای گوناگونشان پدید می آید و از سوی دیگر راهنمای فکر و عمل انسانها برای رفع نیازهایشان است. مثلا در یک جامعه نیاز به غذا باعث ایجاد روش خاصی برای کشت و کار می شود که در اثر گذشت زمان، خوگرفتن به این روش و تکرار روش توسط اعضای جامعه بخشی از فرهنگشان می شود.
● فرهنگ عمومی
”فرهنگ عمومی عبارت است از محموعه منسجم و نظام یافته ای از اهداف، ارزشها، عقاید، باورها، رسوم و هنجارهای مردم متعلق به یک جامعه بزرگ، قوم یا ملت”. بنابراین فرهنگ عمومی، شامل تمامی فعالیتهای مبتنی بر اندیشه و عادت است که در جهت برآوردن نیازهای بشری بسته به انواع جوامع از نظر تاریخی، سیاسی، اقتصادی، مذهبی، رفتارهای عمومی مردم را شکل می دهد. همه انسانهایی که از گذشته های دور تا کنون در اقصی نقاط دنیا زندگی کرده اند؛ فرهنگ داشته اند. پس فرهنگ یک پدیده عام است و هیچ گروه یا فردی در جامعه انسانی نمی توان یافت که فرهنگ نداشته باشد؛ اما از آنجایی که اقوام و جوامع مختلف به نحوه یکسانی در برآوردن نیازهای خود و برخوردشان برای رفع نیازها یکسان نبوده است، طبیعتا فرهنگ خاص خود را ساخته و پرداخته اند و از این رو است که در جوامع مختلف، تنوع فرهنگی به چشم می خورد.
لیکن در یک جامعه بزرگ، قوم یا ملت، بسیاری از ارزشها، باورها، هنجارها، معیارها و الگوهای رفتاری هستند که گذشته از تکثر فرهنگی قومیتهای مختلف جامعه، جنبه عام داشته، همگان آن را پذیرفته اند و در یک کل اجتماعی از آن پیروی می کنند. همین جنبه های عام در یک جامعه بزرگ یا ملت را به عنوان “فرهنگ عمومی” آن جامعه می توان مورد مطالعه و بررسی قرار داد. شخصیت اجتماعی مردم یک جامعه در فرهنگ عمومی آن خلاصه می شود و اهداف و کیفیت و مسیر حرکت به سوی تعالی با زوال و عقب افتادگی آن تحت تاثیر فرهنگ عمومی است. لذا اهمیت شناخت و بررسی فرهنگ عمومی برای ارتقا و تحول آن در مسیر رشد و توسعه، آشکار می شود. بسیاری از پژوهشگران برای واکاوی فرهنگ عمومی و اصلاح و برنامه ریزی آن ابتدا به بررسی دقیق آن از طریق کارکردهای سطوح و لایه های مختلف فرهنگ می پردازند. زیرا فرهنگ از سطوح مختلفی مشتق شده است. برخی از این مشتقات در یک نظام فرهنگی، پایه ها و ریشه های فرهنگ عمومی را می سازند. این بخش را لایه زیرین مجموعه می نامند که دیگر سطوح و لایه ها بر آن قرار دارند. می توان گفت که جهان بینی ها و شناخت شناسی در این سطح قرار دارد که ریشه بسیاری از باورها، اعتقادات و ارزشها را به عنوان لایه بعدی فرهنگ تشکیل می دهند. سطح بعد، آیین ها، هنر و ادبیات است که لایه بعدی را تشکیل می دهند و بر پایه باورها، اعتقادات و ارزشهای یک جامعه استوارند. لایه بعدی که بیرونی ترین و آشکارترین سطح است، هنجارها و الگوهای رفتاری و معیارهای اجتماعی در یک جامعه مورد مشاهده و بررسی است. یکی از جامعه شناسان به نام اولسون، فرهنگ را دارای چهار مولفه هنجار، باور، ارزش و تکنولوژی می داند. در هنجار به دنبال این هستیم که چه چیز در فرهنگ مردم وجود دارد و در ارزش به دنبال این هستیم که چه باید باشد. در حقیقت نگرش آرمانی به آنچه که در فرهنگ عمومی انتظار داریم، ارزش است و در تکنولوژی، به چگونگی انجام امور توجه داریم.
● فرهنگ عمومی در کشور ایران
کشور ایران که یک کشور اسلامی است و از دیر باز دارای تمدن غنی ایرانی و ارزشهای اصیل می باشد؛ و دراین کشور اهمیت خاصی به مقوله فرهنگ و تعامل افراد با یکدیگر نه تنها به عنوان اعضای یک جامعه، بلکه به عنوان یک فرهنگ ویژه و شناخته شده جامعه اسلامی، داده می شود. فرهنگ عمومی در کشور ایران مبتنی بر اصول و معارف اسلامی است. در دین مقدس اسلام غیر از این که افراد به یک سلسله مبانی فردی از نظر مسایل اخلاقی و فرهنگی معتقد هستند، یک سلسله قوانین و برنامه هایی وجود دارد که بر اساس روابط اجتماعی افراد را به یکدیگر پایبند می سازد.
برنامه ریزیهایی که اسلام برای هر فرد دارد، جدا از برنامه هایی نیست که برای فرهنگ عمومی یک جامعه پیش بینی کرده است؛ به عنوان مثال وقتی اعتقاد به یک سلسله مبانی فردی اخلاقی و فرهنگی مثل پاکی، درستی و حق گویی و بسیاری دیگر اصول اولیه برای هر فرد در نظر گرفته می شود، این امر می تواند ریشه و پایه برقراری روابط و مناسبات اجتماعی درستی را بنا نهد. بدیهی است که در چنین دینی، فرهنگ عمومی نیز بر پایه همزیستی، مودت، محبت، همکاری، همیاری و کمک و دستگیری از یکدیگر است. مهرورزی و عدالت اجتماعی و ظلم ستیزی از محوری ترین اصول اسلام در فرهنگ عمومی جامعه است.
در غرب وقتی فرهنگ عمومی تعریف می شود، رفتارهای عرفی مبنا قرار می گیرد. اما در جامعه اسلامی ایران الگوهای رفتاری جامعه اسلامی منبعث از لایه های زیرین است که همانا اندیشه های دینی بر آن حاکمند. در جامعه ایران وقتی از دین صحبت می شود، کلیه سطوح یعنی باورها، ارزشها، هنجارها، رفتار، عرف و شئون اجتماعی که عناصر فرهنگ عمومی هستند، بر اساس تعالیم اسلامی شکل گرفته اند. بنابراین اصلی ترین مساله فرهنگ عمومی در ایران، کمال جویی است. و اندیشه های دینی که وجه ارزشی دارند، بر رفتارها و مناسبات اجتماعی حاکم هستند. فرهنگ درعین حال که ثابت بوده، تغییر پذیر نیز هست. بنابراین می توان برخی از بنیانهای فرهنگ عمومی را که مطابق دین مبین اسلام نیستند، طراحی کرد و تغییر داد. به منظور اصلاح و توسعه تکاملی فرهنگ عمومی کشور باید سطوح و زیربنا های فرهنگی و اصول بنیانی رفتارهای فرهنگی را شناخت و زیر بناها و ارزشهای نامطلوب غیراسلامی را حذف کرد.
به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در فرهنگ عمومی جامعه ایران توجه به ابعاد سه گانه ارزشها، حوزه قوانین و ضوابط و حوزه اجرای قوانین در سطح جامعه ضروری است. در ایران اسلامی به دلیل حاکمیت ارزشهای اسلام، رعایت عدالت اجتماعی و توجه به معنویات در پیشرفت و توسعه مادی جامعه و ترویج روحیه جمع گرایی و اعتقاد به اینکه دستیابی به حد اکثر منافع شخصی از طریق حداکثر شدن منافع جمعی امکان پذیر است، از اولویت های اصلاح فرهنگ عمومی است. ارایه الگو به جامعه در اندیشه و رفتار مردم، گام موثر دیگری در حاکمیت معیارهای اسلامی در فرهنگ عمومی است. در حوزه قوانین، باید قوانین و مقرراتی در سطوح خرد و کلان وضع شوند که با اصول اسلامی و فطرت انسانها هماهنگ باشد.
از سوی دیگر پرورش ذهنیت جامعه و ارایه اطلاعات مناسب به مردم می تواند صفات اسلامی را در فرهنگ عمومی کشور احیا نماید. اعتقاد و عمل نمودن گروههای مرجع و پایه در جامعه به مصادیق فرهنگ اسلامی می تواند از جمله مهم ترین ابزارهای شیوع فرهنگ صحیح اسلامی و الگوهای رفتار اسلامی در فرهنگ عمومی جامعه باشد. در بخش قوانین تبادل فرهنگی با جوامع دیگر و دریافت جنبه های مثبت فرهنگ دیگران به تقویت و غنای فرهنگ عمومی کمک شایانی می کند. تقویت فرهنگ عمومی در حوزه قوانین و ضوابط منحصر به امور اخلاقی و معنوی نیست و در ابعاد سخت افزاری هم با اهمیت است؛ به عنوان مثال معماری و همین طور ابزار حمل و نقل و یا محیط های عمومی که افراد با آن هر روز سر و کار دارند، باید بر اساس اصول اسلامی طراحی گردند.

حدیث هفته

امام رضا:  
إِنَّ یَوْمَ الْحُسَیْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا. بحارالانوار، ج44،ص284

 روز شهادت حسیندیدگان ما را مجروح و اشکهای مارا جاری کرد.